برگی از یک کتاب/45

برگی از کتاب خوشنویسی و عرفان

مرتضی عبدالرّسولی

عبدالرسولی (1284 – 1373 ه.ش) ابتدا به راهنمایی پدر خود، مرحوم علی عبدالرسولی که او نیز خود از خوشنویسان روزگار خویش بود، به فراگرفتن خط مشغول شد و از او بهره ی بسیار برد. سپس نزد مرحوم میرزا عبدالحمید ملک الکلامی، معروف به «امیرالکتّاب» که در هنروری استاد مسلّم عصر خود بود، خطوط نسخ و ثلث را فراگرفت و خطش از تعلیم درآمد و پیشرفت خط او بدان میزان رسید که استاد، او را از شاگردی معاف داشت.

عبدالرسولی در تحریر خطوط ستّه چیره دست بود و مخصوصاً در خط ثلثِ جلی دستی توانا داشت. شاعر معاصر، عماد خراسانی، که تحت تأثیر پنجه ی هنرور و قلم سحّار و زیبایی های خط و همچنین صفات نیکو و ارزشمند اخلاقی او قرار گرفته بود، عبدالرسولی و هنرش را چنین می ستاید:

تو درون دل آشفته ی ما جا داری     کانچه دل می طلبد از تو، مهیّا داری

خط دلجوی تو چون سر خط آزادی جان     پنجه ای زنده کن روح نکیسا داری

از جمله آثار خوشنویسی او می توان کتیبه ی اولیای مزار سلطان علیشاهی بیدخت و کتیبه ی خط تعلیق شکسته ی مزار حکیم عمر خیام نیشابوری، کتابت گلستان سعدی و دیوان حافظ به خط جلی به سفارش یونسکو را نام برد.

حسن شهباز در باره ی او می نویسد:

پیوستن او به سلسله ی دراویش گنابادی و رهیابی به جهان عرفان و عشق او به موسیقی، او را در شمار یکی از پرکارترین استادان خط در قلمرو هنر ایرانی و اسلامی درآورده است. به گونه ای که تعداد کار او به معجزه می ماند، بلکه پاره ای از آثارش بی تردید در ردیف معجزات هنری است.

او خود در انتهای نامه ای در سال 1365 در باره ی آثاری که در رابطه با طریقت و پدران معنوی اش خلق کرده، می نویسد:

غیر از کتیبه ی ثلث داخل مزار مطهّر و مقدّس بیدخت، برای گنبد و داخل بقعه کتیبه های نستعلیقی به رشته ی تحریر درآورده که نصب شده، به علاوه مقداری از تفسیر بیان السعاده ی حضرت سلطان علیشاه، قدّس سرّه العزیز، و تاریخچه ی بقعه و رساله ی شریفه ی پند صالح و کتاب ریاض الاولیاء به خطوط ثلث و نسخ و نستعلیق حسب الامر مبارک بندگان مولای محبوب، ارواحنا فداه، نگاشته شده و اخیراً پس از اتمام آن کارها، چون از صدر اسلام تا کنون «قرآن کریم» به خط ثلث نوشته نشده، حسب الامر مطاع مبارک مولای معظّم، ارواحنا فداه، مشغول تحریر «قرآن» به خط ثلث هستم و به نام «قرآن ثلث تابنده». امید است با توجه و عنایت خاص بزرگ عالم، روزی این سعادت بی پایان به دست فقیری روسیاه و شرمنده در سن هشتاد و دو به انجام برسد.

( پیکر زنده یاد مرتضی عبدالرسولی در صحن بالای مزار سلطانی بیدخت مدفون است.)

………………………………………

خوشنویسی و عرفان، با نگاهی به طریقت نعمت اللهیه، ابوالفضل شاهی، ویراستار: خشایار فهیمی، تهران، پیکره، 1394، صفحه 173.